Is er als bedrijfsleider iets mooier dan je onderneming over te kunnen laten aan een gepassioneerde medewerker? Denk aan de ober, installateur of secretaresse die jarenlang als trouwe dienaar aan jouw zijde vochten voor het succes van je bedrijf. Jullie deelden lief en leed met elkaar en zonder hen had je nooit gestaan waar je nu staat.

Toch is de verkoop van een bedrijf aan een werknemer niet altijd even vanzelfsprekend. Er schuilen heel wat addertjes onder het gras. Zo fluistert je gezond boerenverstand je misschien in dat je met vrienden (want dat zijn die werknemers na al die jaren natuurlijk wel een beetje geworden) beter geen zaken doet. Maar als je de verkoop van je bedrijf aan een medewerker goed aanpakt, dan is het een win-winsituatie voor alle betrokken partijen.

Voordelen van verkoop van je bedrijf aan personeel

Het genoegen om je bloeiende zaak te kunnen verkopen aan die éne gedreven werknemer is niet elke ondernemer gegeven. Soms hebben goed draaiende bedrijven gewoon niet de werknemers die de fakkel kunnen of willen overnemen. Niet dat het dan slechte medewerkers zijn. Niet iedereen is uit het goede hout gesneden om een bedrijf te leiden en soms ontbreekt het gewoon aan financiële slagkracht.

Maar in de juiste omstandigheden heeft een verkoop aan een werknemer verschillende voordelen, zeker in tijden wanneer er veel bedrijven te koop staan.

• Continuïteit: als ondernemer is je bedrijf een beetje je kindje. Je zit er toch mee in over wat er met je bedrijf gebeurt als jij er niet meer bent. Tenzij je kinderen in je bedrijf werken, is een gewaardeerd personeelslid wellicht nog de meest aangewezen persoon om de bedrijfscultuur verder te zetten. Op die manier weet je dat je ‘nalatenschap’ gerespecteerd wordt en blijft de vaak amicale band met andere medewerkers behouden.
• Minder heen-en-weer-geloop: de overname van een bedrijf is een tijdrovend proces en er moeten intensieve gesprekken gevoerd worden met verschillende kandidaat-overnemers, in de meeste gevallen wildvreemden. Werknemers kennen je bedrijf door en door, dus moet je geen tijd en energie steken in een charmeoffensief om hen te overtuigen.
• Een vlottere overname: je bedrijf verkopen aan een werknemer leidt doorgaans tot een snellere en vlottere overname. Vaste klanten, leveranciers en andere medewerkers kennen de nieuwe baas immers al. Dat maakt ook je eigen afscheid makkelijker. Je hoeft evenmin veel tijd te stoppen in het klaarstomen van de overnemer. Die ambitieuze medewerker kent het klappen van de zweep maar al te goed en staat in de startblokken om het stokje over te nemen.

Kortom, nieuwe bezems vegen schoon, maar oude bezems kennen alle hoeken en gaten. En dat vat de voordelen van een bedrijfsovername door je personeel nog het best samen.

Aandachtspunten bij de verkoop van je bedrijf aan personeel

De manier waarop de overname door een werknemer praktisch en juridisch geregeld wordt, hangt in grote mate af van de structuur van je bedrijf. Heb je een rechtsvorm zonder (eenmanszaak, maatschap, VOF of CV) of met rechtspersoonlijkheid (BV en NV)? Heeft je bedrijf geen rechtspersoonlijkheid dan zal je een traditionele overnameovereenkomst ondertekenen met je werknemer. Heeft je bedrijf wél rechtspersoonlijkheid zal er aandelenoverdracht moeten plaatsvinden. In jargon heet dit management buy-out.

Hoe dan ook zijn er bij de overname door een personeelslid heel wat financiële, juridische én fiscale valkuilen. Bij de verkoop van je bedrijf aan een werknemer moet je goed nadenken over de volgende punten:

• Geleidelijke versus onmiddellijke overname: trek je de deur van je handelspand meteen achter je dicht of ga je je werknemer nog verder klaarstomen voor het echte werk? Tijdens een proefperiode of inloopperiode kan je de overnemende werknemer geleidelijk aan meer verantwoordelijkheid geven.
• Financiering van de overname: betaalt de werknemer de overname volledig met eigen middelen of vindt er een financiering plaats. Wanneer er genoeg vertrouwen is, gebeurt het vaak dat de bedrijfsleider een deel van de koopsom financiert in de vorm van een lening.
• Fiscale aspecten: afhankelijk van hoe de verkoopdeal gestructureerd is, zijn er ook belangrijke fiscale aspecten bij de overname van een bedrijf door werknemers. Nuttig om weten is dat er bij de overname van een vennootschap onder firma of eenmanszaak geen fiscale heffing is wanneer de overnemende werknemer al meer dan drie jaar in dienst was.
• Overnameadvies: zowel jij als verkoper als de overnemende werknemer doen er goed aan om zich tijdens het overnameproces professioneel te laten begeleiden. Niet iedereen heeft de middelen om een duur overnamebureau onder de arm te nemen. Daarom is er OvernameAdvies.nl: een complete kennisbank met overnametools en gespecialiseerd advies op maat voor overname van bedrijven door een werknemer.

Laat je bedrijf in de aanloop naar de overname zo normaal mogelijk draaien. Laat het roer beetje bij beetje over aan de overnemer-medewerker.